Na różnych formach można czytać, że jak będzie spalarnia, to będzie mniejszy smog w mieście. To duże uproszczenie, a dlatego nie jest to prawdą, mimo, że jest częściowo prawdziwe. Spalanie w MPEC węgla wpływa na jakieś maksymalnie 5% smogu w mieście. Samochody to jakieś 10%, reszta to kopciuchy. Takie dane podaje większość naukowców.
Teraz kolejna kwestia: co to jest smog? W uproszczeniu to: pyły różnej wielkości, dioksyny, metale ciężkie. Oczywiście, jest więcej składników, ale te 3 mają zasadnicze znaczenie.
Teraz należy zadać pytanie: co emituje spalarnia odpadów? W zasadzie to samo, tylko mocno filtruje pyły, ale w MPEC także są filtrowane.
Pozostają zatem dioksyny i metale ciężkie w trzech przypadkach: spalarnia, kotły MPEC, kopciuch. Jak powszechnie wiadomo, to te związki wpływają na choroby nowotworowe. Pyły powodują głównie choroby płuc. Bynajmniej, nie wolno tego ignorować. Płuca to bardzo ważny organ.
Przyjrzyjmy się zatem zagadnieniu emisji dioksyn. Te związki zawierają głównie chlor, to bardzo niebezpieczny pierwiastek. Dioksyny mierzy się w TEQ i podaje piktogramach. Normy europejskie podają jasno, że nie może być dioksyn więcej niż 2,5 piktograma TEQ. Warto tę cyfrę – 2,5 – zapamiętać, bo to dobry punkt odniesienia.
Przeanalizujmy smog w mieście, w Nowym Sączu. W 2020 było 71 dni smogowych. Naukowcy Politechniki Krakowskiej obliczyli, że w Krakowie podczas smogu ilość dioksyn w powietrzu pomiędzy 4 a 8 piktograma TEQ (badania przed zakazem palenia w Krakowie). Załóżmy, że podobnie jest w Sączu. Podobno w Rabce zanotowano onegdaj rekord 9,5 piktograma TEQ. To znaczne przekroczenie normy 2,5.
Przyjmijmy średnią 6 piktogram TEQ w dni smogowe w Sączu. Dokonując prostego obliczenia, czyli pomnożenia ilości dni smogowych przez 6 piktogramów, można wyliczyć, że całkowita emisja roczna dioksyn w Sączu wynosi 426 piktograma TEQ.
Teraz, jak emisja dioksyn roczna ma się przy spalarni odpadów? Naukowcy holenderscy przebadali dokładnie spalarnie w Harlingen. To bardzo nowoczesna spalarnia, objęta najwyższymi rygorami ekologicznymi REC. To duża spalarnia na 224 tysiące ton spalanych odpadów rocznie.
Otóż w promieniu 2 kilometrów od tej spalarni zanotowano dioksyny na poziomie 3,4 piktograma TEQ. Przekroczenie normy o 0,9 piktograma nie jest duże, ale jednak jest.
Firma Newag planuje budowę spalarni na 90 tysięcy ton rocznie. To daje około 40% wielkości przerobu spalarni holenderskiej. Przy założeniu proporcjonalności emisji do ilości spalanych śmieci, prognozowana emisja dioksyn w Sączu będzie wynosić 1,36 piktograma TEQ. To znacznie mniej niż norma 2,5 piktograma TEQ. Ale jeżeli pomnożymy to razy ilość dni spalania na poziomie 360 w roku, to już daje wynik porównywalny z emisją dioksyn powodowana przez smog i kopciuchy.
1,36 x 360 = 490 piktograma TEQ rocznie. Emisja dioksyn ze smogu to 426 piktograma TEQ. To podobne wyniki.
Należy teraz zadać pytanie kolejne: czy mniejsza emisja, rozłożona na wszystkie dni w roku jest tak samo groźna dla zdrowia, do tej kumulowanej w ciągu 70 dni?
Norma 2,5 piktograma TEQ wskazuje, że przekroczenia dzienne są groźne. A sumowanie roczne jest zasadne przy liniowym oddziaływaniu, a logicznie rzecz biorąc oddziaływanie na zdrowie substancji chemicznych jest z pewnością nieliniowe. Wiemy, że przedawkowanie może zabić. Arszenik w małych dawkach nie zabija.
Kolejna kwestia jest także medyczna: organizm ludzki walczy z truciznami, i to także w jakimś procesie, czyli czasie. Pytanie: jak to jest w przypadku dioksyn?
Tak trzeba spojrzeć na emisję dioksyn ze spalarni Newagu na poziomie 1,36 piktograma TEQ, przy normie 2,5.
Pora na odpowiedzi na te pytania. Ale czy Newag jest w stanie na nie odpowiedzieć? Nie jest w stanie, bo on koncentruje się na zagadnieniach inżynierskich i promujących inwestycję.
Miejmy nadzieję, że na sesji 1 marca padną takie pytania, a na sali ratusza będzie profesor onkologii. Na sesji mieli być naukowcy, a profesor onkologii, to w końcu naukowiec.
Ciekawe, co o inwestycji budowy spalarni odpadów w Nowym Sączu sądzą mieszkańcy? To wieloaspektowy problem i wszystkie kwestie powinny zostać wzięte pod uwagę. Mieszkańcy powinni się wypowiedzieć, a radni gminni uwzględnić ich głos przy podejmowaniu decyzji.
Platforma GŁOS OBYWATELSKI umożliwia partycypację mieszkańców w podejmowaniu ważnych decyzji w gminie. Tutaj można oddać swój GŁOS w sprawie budowy spalarni.
Publikacja opracowana przez Instytut Karpacki na podstawie danych i badań dostępnych publicznie.
